Luctor et Emergo

Menig Nederlands openluchttheater is wel eens in zwaar weer terecht gekomen, waarbij het zelfs, bij wijze van spreken, op de klippen dreigde stuk te lopen. Dit overkwam ook Podium Nienoord in het Groningse Leek. Dankzij de stuurmanskunst en de volharding van een drietal bevlogen doorzetters, lijkt het erop dat Podium Nienoord nu in rustiger vaarwater is beland en nu weer z’n koers kan vervolgen. Met de kapitein, oftewel de voorzitter van de Werkgroep Podium Nienoord, Wim de Haas, keken we op dit hachelijke avontuur terug. 

Een korte voorgeschiedenis 
Podium Nienoord werd ontworpen door de architect Dirk Lautenbach uit Leek en het theater werd zestig jaar geleden op 29 augustus 1955 geopend. Aangezien het theater in de eerste jaren van het nieuwe millennium nauwelijks meer werd gebruikt en het tevens ernstige mankementen aan het dak en het speelvlak begon te vertonen, wilde de gemeente Leek, de eigenaar van Podium Nienoord, overgaan tot afbraak. Dit leidde tot protesten vanuit de bevolking. Het gemeentebestuur toonde begrip voor deze protesten en bleek zelfs bereid om het dak en het speelvlak te laten restaureren, mits er maar weer regelmatig van Podium Nienoord gebruik zou worden gemaakt. Een Werkgroep, onder auspiciën van de Culturele Raad van Leek, ging toen meteen met de programmering aan de slag en derhalve was Podium Nienoord van de slopershamer gered. En in 2005 vond de beloofde restauratie plaats (in de jaren tachtig van de vorige eeuw werd het podium trouwens voor de eerste keer gerestaureerd).

Voorspoed
Zoals gezegd, ging voornoemde Werkgroep voortvarend aan de slag; aanvankelijk zonder subsidie en in  een later stadium met een subsidie van circa € 2000,- van de Culturele Raad van Leek. Vanaf 2005 tot aan 2011 vonden er tijdens het seizoen op Podium Nienoord elk weekeinde wel twee activiteiten plaats; niet alleen zelf-georganiseerde activiteiten, zoals kindervoorstellingen, en jaarlijks terugkerende muziekprogramma’s (Midzomerconcerten en het drie dagen durende Music in the Bush), maar ook activiteiten van anderen, zoals de Speelgroep Leek en het vierdaagse muziekfestival Flinke Pink (ook jaarlijks). 

Tegenspoed
Tot zover verliep alles tamelijk naar wens, maar rond 2010 begon de crisis roet in het eten te gooien. Ook de gemeente Leek kon niet aan stevige bezuinigingen ontkomen. Eén van de bezuinigingsmaatregelen van de gemeente was het stopzetten van de subsidie aan de Culturele Raad van Leek. Daarmee kwam dus ook de (indirecte) subsidie aan de Werkgroep Podium Nienoord te vervallen. Hierdoor was het financieel niet meer mogelijk om de jaarlijks terugkerende muziekfestivals (de Midzomerconcerten en Music in the Bush) te organiseren. Daar komt  nog bij dat het speelvlak in 2005 slecht was gerepareerd, waardoor er nogal wat hemelwater naar onderliggende ruimtes doorlekt. Je zou dus kunnen zeggen dat de bodem onder Podium Nienoord in letterlijke en in figuurlijke zin weg begon te vallen. Desondanks werden er in de jaren die volgden toch nog een beperkt aantal activiteiten georganiseerd; weliswaar met heel veel kunst- en vliegwerk.

Jaren van verval
Intussen werd er druk naar alternatieve inkomstenbronnen gezocht. In schril contrast met de slechte financiële positie van de Werkgroep stonden echter de stevige winsten die door externe, commerciële partijen in het openluchttheater werden gegenereerd. Die externe partijen hoefden voor de huur van het openluchttheater niet bepaald diep in de buidel te tasten (€ 50,- per dag) en konden als nevenactiviteit (erg) veel aan de horeca verdienen. Derhalve stelde de werkgroep aan de gemeente voor om de huren (vooral voor commerciële partijen) te verhogen en de horeca in eigen beheer te nemen. Op grond van allerlei bezwaren wilde de gemeente Leek niet op dat voorstel ingaan. Om de activiteiten van Podium Nienoord te kunnen voortzetten, was een plaatselijke ondernemer zelfs bereid om een flink bedrag te doneren, mits hij de horeca mocht verzorgen. Het plaatselijke, gemeentelijke beleid stond ook dit plan niet toe. Vervolgens bestookte de werkgroep de gemeente met allerlei voorstellen (en varianten daarop) om uit de impasse te geraken. Hierover werd weliswaar veel overleg gepleegd, maar er werd geen enkele vooruitgang geboekt. Feitelijk zat de lokale politiek de werkgroep behoorlijk in de weg, aldus Wim de Haas. Het gevolg was dat de leden van de werkgroep geleidelijk aan hun moed begonnen te verliezen en een aantal van hen stapte zelfs op. Ondanks alle mogelijke inzet van de werkgroep begon in de jaren 2010-2015 het theater en de werkgroep geleidelijk aan leeg te lopen. Daar kwam nog bij dat het podium hoognodig moest worden opgeknapt (denk daarbij onder andere aan het lekke speelvlak). Wim de Haas spreekt dan ook over de periode 2010-2015 als de jaren van verval.

Luctor et emergo – ik worstel en kom boven
Aan het eind van 2014 dreigde ook Wim de Haas uit de werkgroep te stappen, omdat hij, ondanks alle inspanningen van de werkgroep, geen enkele vooruitgang bespeurde. De andere twee resterende leden van de werkgroep, Evelyn Vermanen en Jacob Veenema, zouden in het geval Wim zou vertrekken, hun pijp waarschijnlijk eveneens aan Maarten geven, hetgeen dan zonder twijfel het einde van Podium Nienoord zou betekenen. 

Aan het begin van 2015 bleek, tot ieders opluchting, dat er concrete mogelijkheden waren om uit de impasse te geraken. Deze mogelijkheden werden in daden omgezet en onlangs werden er tussen de werkgroep en de gemeente de volgende afspraken gemaakt:

1. De gemeente Leek blijft eigenaar van het openluchttheater;
2. De gemeente Leek blijft het onderhoud verzorgen en ook de kapotte podiumvloer zal op korte termijn op deskundige wijze worden gerepareerd;
3. Het beheer en de exploitatie komen in handen van een nieuw te vormen stichting. De statuten van deze stichting zijn reeds in goed onderling overleg met de gemeente vastgesteld;
4. Er zal een beheersovereenkomst worden opgesteld, waarin duidelijk de rechten en de plichten van beide partijen (de stichting en de gemeente) staan beschreven;
5. De hoogte van de huur zal worden aangepast, zodanig dat deze overeenkomt met de hoogte van de huur voor andere evenemententerreinen in de gemeente. De kleine gebruikers van Podium Nienoord zullen voortaan een betrekkelijk klein bedrag voor de huur moeten betalen, maar de grotere, commerciële gebruikers zullen daarvoor echter dieper in de buidel moeten tasten;
6. Voornoemde stichting krijgt het beheer over de horeca(inkomsten);
7. De inkomsten uit huur en horeca komen in een apart fonds. Met de gelden uit dat fonds kan de exploitatie en de programmering worden bekostigd (merk op dat dit feitelijk het oorspronkelijke plan van de werkgroep was). 

Dankzij bovenstaande afspraken is Podium Nienoord gelukkig weer in rustiger vaarwater beland, zodat het haar weg kan vervolgen.

De nieuwe koers
In de toekomst zal er aan de missie van Openluchttheater Podium Nienoord niets veranderen. De missie van Podium Nienoord blijft: zonder winstoogmerk een mix van allerlei kunstzinnige activiteiten organiseren, waarvan de gehele lokale bevolking kan genieten. Wat wél zal veranderen, is de organisatorische structuur. Zoals reeds gezegd, komt er een stichting die zorg zal gaan dragen voor het beleid. En voor de daadwerkelijke exploitatie zal een aantal speciale werkgroepen in het leven worden geroepen; namelijk werkgroepen voor de horeca, de PR, de verhuur, de schoonmaak, het beheer (bijvoorbeeld voor de sleutels en het toezicht) en de programmering. De afgelopen maanden is er regelmatig contact geweest met een soort denktank, die bestaat uit een aantal vertegenwoordigers van plaatselijke instellingen die Podium Nienoord een warm hart toedragen. Uit deze denktank komen en kwamen allerlei zinvolle ideeën naar boven en het moge duidelijk zijn dat het uitermate belangrijk is dat deze denktank blijft bestaan. Al met al betekent de nieuwe koers dat het aantal vrijwilligers danig zal (moeten) worden uitgebreid.

Wat kun je van voorgaand avontuur leren?
Voornoemde vraag werd aan Wim voorgelegd en hij gaf daarop de volgende aanbevelingen:

1. Omgeef je met mensen die hart voor de zaak hebben en tevens over verstand van zaken beschikken;
2. Besef goed dat je afhankelijk van de politiek bent en dat die politiek min of meer een eigen weg bewandelt, waardoor een oplossing voor het probleem soms ver buiten het bereik ligt;
3. Besef goed dat je niet alles zelf in de hand hebt, omdat meerdere partijen direct of indirect bij de zaak betrokken zijn;
4. Blijf volharden en blijf praten. Dan is de kans het grootst dat je, wat ideeën en wensen betreft, naar elkaar toe groeit;
5. Kies voor een nuchtere aanpak. Oftewel: maak de zaken niet ingewikkelder dan ze in werkelijkheid zijn.

Tot slot
Wim de Haas, Evelyn Vermanen en Jacob Veenema hebben zich de afgelopen jaren, ondanks allerlei tegenslag, volledig ingezet voor het behoud van Openluchttheater Podium Nienoord. Gelukkig zijn deze helden in hun opzet geslaagd en ze verdienen daarvoor natuurlijk heel veel waardering. Vanzelfsprekend wensen wij Podium Nienoord een succesvolle toekomst toe, zodat weer vele mensen ervan kunnen genieten.