De roep uit de tuin

Het verhaal van de Stichting Iepenloftspul Jorwert begint met een dramatisch voorval: op 25 augustus 1951 stortte om 5.00 uur ’s ochtends met donderend geraas de eeuwenoude zadeldaktoren in van de robuuste romaanse terpkerk uit de 12e eeuw. De hechte dorpsgemeenschap van Jorwerd zat niet bij de pakken neer en ontplooide allerlei activiteiten om de herbouw te bekostigen. Eén daarvan was het opvoeren van een openluchtspel in de tuin van de notaris achter het café Het Wapen van Baarderadeel. In 1953 kreeg dit voor de eerste keer zijn beslag en sindsdien is het tot op de dag van vandaag een jaarlijkse traditie gebleven.

Jorwerd
Jorwerd is een dorp in de Friese Greidhoek, onder Leeuwarden. Een bijzonder dorp met een eertijds zeer levendige gemeenschap. De revolutie op het platteland door de trek naar de stad en de gedeeltelijke teloorgang van de boerenstand is door Geert Mak treffend beschreven in zijn boek ‘Hoe God verdween uit Jorwerd.'(1996). Liefhebbers van Slauerhoff kennen Jorwerd van de twee dochters van dominee Hille Ris Lambers, waar de dichter bevriend mee was (‘alleen voor Friesland heb ik nog een zwak.’). Sinds een paar jaar probeert ds. Hinne Wagenaar de oude kerk, een monument van de stichting Alde Fryske Tsjerken, weer nieuw leven in te blazen door er een plek van stilte en bezinning van te maken onder de naam It Nijkleaster (Het Nieuwe Klooster).

August in augustus (en september)
Jorwerd is een begrip in Friesland en daarbuiten als het om openluchttoneel gaat. Daarom gaan wij, Fred Wolters en Atze van Wieren, eens praten met Tjerk Kooistra, de huidige regisseur, om te horen hoe dat alles zo gekomen is. Wij treffen hem in de tuin van de notaris, het kan ook haast niet anders, tussen het in aanbouw zijnde decor van het stuk ‘August Osage County’ van Tracy Letts, dat 22 augustus in première gaat. Het decor blijkt een doolhof te moeten worden. Overal ligt hout. De contouren van de doolhof zijn al duidelijk zichtbaar. De tuin is natuurlijk van zichzelf al een prachtig decor: kastanjes, beuken, fruitbomen, zelfs een prieeltje. Een echte notaristuin, zij het dat de notaris zelf er vanwege de activiteiten, ’s zomers maar weinig van kan genieten. Hier zullen ook de 17 rijen tribunes (tot 8 meter hoog) verrijzen.

Tjerk Kooistra is een enthousiast en begeesterd verteller. Hij legt uit dat een ‘leescommissie’ diverse stukken leest en in gezamenlijk overleg een keuze maakt voor het jaarlijks te spelen stuk, dat daarna in het Fries wordt vertaald door hemzelf en Jan Schotanus. De commissie probeert elk jaar iets compleet anders te brengen.

Een blik achter de schermen
Als de keuze is gemaakt begint het grote werk: meer als dan 100 vrijwilligers, verdeeld over een bouwploeg, naaiploeg, licht- en geluid, catering, kaartverkoop, parkeerploeg, enz. steken de koppen bij elkaar en gaan aan het werk. Als de repetities beginnen, 75 keer (!), wordt ook het thuisfront er intensief bij betrokken, zodat het hele dorp eigenlijk in de ban van het stuk komt. Er is ook altijd een feestelijke start- en slotavond voor de vrijwilligers. Het stuk zelf wordt 16 à 17 keer opgevoerd in de maanden augustus en september. De Stichting werkt met een begroting van bijna € 200.000, waarbij de RABO-bank hoofdsponsor is. Bij 7 à 8000 bezoekers wordt er quitte gespeeld. Dit jaar is de entree € 21,-.

De promotie gebeurt via folders, posters, spandoeken en natuurlijk de Friese radio en tv. Zoals gezegd heeft ‘Jorwert’ een naam in Friesland maar toch blijft p.r. een belangrijk aandachtspunt. Wat altijd weer het beste werkt blijkt toch de mond-tot-mond reclame, oftewel ‘de rop út de tún’ (‘de roep uit de tuin’), wat vertellen mensen door aan vrienden, kennissen en familie als ze een voorstelling hebben meegemaakt. De grote aantrekkingskracht van ‘Jorwert’ is de locatie, de historie en de geboden kwaliteit.

Tjerk Kooistra benadrukt het gaan van een eigen weg met een openluchttheater. Je moet idee en visie hebben. Niet anderen volgen, of vervallen in clichéstukken. Origineel proberen te blijven en voorop lopen. Zo brachten ze in 2010 bijvoorbeeld It Feest (Festen), best gewaagd, maar het werd een groot succes. Het publiek wat op de producties afkomt is zeer breed en gevarieerd, van leek tot echte liefhebbers. Zij hebben ook zijdelings wel enige invloed. Er komen altijd wel suggesties en op- en aanmerkingen binnen.

Kooistra steekt heel veel tijd in de jaarlijkse productie. Tijd die natuurlijk niet allemaal betaald kan worden. Hij heeft daarnaast nog een andere functie zodat er toch brood op de plank komt. Ook zijn kompaan Ekko de Bakker steekt veel tijd in aankleding en regie van de stukken.

Het wordt weer genieten in Jorwerd
Het is inmiddels kil geworden in de tuin. Wij nemen afscheid. Het voorjaar is nu niet bepaald gul met warmte en zon. Hopelijk is dat in augustus anders als het hier gonst van vertier, drukte en de voldoening van een mooi op de planken gebracht stuk. Dan ook zal het café, nu gesloten, een bijenkorf zijn met uit- en ingaande etende en drinkende mensen.

Wij wensen Jorwerd heel veel succes.

Atze van Wieren, gastschrijver
Voor verdere info, zie: www.iepenloftspuljorwert.nl

Opmerking: Jorwert is de Fryske spelling en Jorwerd de Nederlandse. In dit artikel worden beide spellingen door elkaar gebruikt.